Page 8 - W centrum uwagi - zakres rozszerzony

1 Człowiek istotą społeczną

status społeczny | rola społeczna | potrzeby człowieka | zbiorowości |
grupa społeczna | zasada zaufania | zasada wzajemności | zasada pomocy

Aby żyć i rozwijać się, człowiek potrzebuje dietę. Już jednak status kierowcy jest rezul-
kontaktu z innymi ludźmi. Dlatego określa tatem nie tylko decyzji kandydata, lecz
się go jako istotę społeczną. Funkcjonowanie także wyniku egzaminu na prawo jazdy,
w społeczeństwie wiąże się z posiadaniem który jest uzależniony zarówno od pracy
określonych statusów społecznych, odgrywa- włożonej przez zdającego, jak i od oceny
niem konkretnych ról oraz z przynależnością egzaminatora.
do różnych zbiorowości.
Czym jest rola społeczna?
Czym jest status społeczny? Z posiadaniem każdego statusu wiąże się
Jeśli zadasz swoim bliskim i znajomym odgrywanie roli społecznej, czyli prezentowa-
pytanie: „Kim jesteś?”, z pewnością wiele nie w kontaktach z innymi ludźmi określonych
razy usłyszysz: „Jestem kobietą/mężczyzną”, postaw i zachowań (zob. schemat na sąsiedniej
„Jestem uczniem/uczennicą”, „Jestem córką/ stronie). Mogą one wynikać z wewnętrznego
synem, siostrą/bratem”, „Czuję się Polką/ przekonania danej osoby, że konkretna rola
Polakiem”, „Pracuję jako... w firmie…”. Takie społeczna polega na takim właśnie postępowa-
i podobne odpowiedzi wskazują na status niu. Mogą też wiązać się z wymaganiami ludzi
społeczny danej osoby. Status to określe- z bliższego lub dalszego otoczenia.
nie miejsca danej jednostki (lub jednostek) Najczęściej sposób odgrywania ról spo-
w zbiorowości. łecznych jest wypadkową zarówno osobistych
Człowiek funkcjonuje w kilku lub nawet emocji i poglądów danej osoby, jak i oczeki-
kilkudziesięciu zbiorowościach jednocześnie, wań zewnętrznych. Przykładowo, rola rodzica
np. w rodzinie, zakładzie pracy, parafii, grupie wynika jednocześnie z jego uczuć wobec
koleżeńskiej. W każdej z nich posiada okreś- dziecka i więzi rodzinnych oraz z oczekiwań
lony status. Wyróżnia się statusy przypisane innych, m.in. dziadków, którzy są szczególnie
i osiągane. związani z wnukami, a także nauczyciela czy
Statusy przypisane przysługują nam nieza- lekarza, którzy w imieniu całego społeczeń-
leżnie od naszej woli, np. dziecko staje się stwa wskazują, jak należy postępować z naj-
córką lub synem swoich rodziców już młodszymi w konkretnych sytuacjach.
w momencie narodzin. W życiu codziennym zdarza się, że odgry-
Statusy osiągane wynikają bezpośrednio wanie jednej roli utrudnia, a nawet unie-
lub pośrednio z decyzji i starań, jakie podej- możliwia właściwą realizację innej. Przykła-
mujemy w ciągu naszego życia. Przykła- dowo, policjant, który wykrył, że jego brat
dowo, status piłkarza to efekt samodzielnej popełnił przestępstwo, staje przed dylema-
decyzji danego zawodnika oraz jego możli- tem, jak postąpić: zachować lojalność wobec
wości fizycznych. Status wegetarianina bliskiej osoby czy wypełnić zawodowy
zależy od wyboru danej osoby i od tego, czy obowiązek. Taką sytuację określamy jako
konsekwentnie zachowuje ona bezmięsną konflikt ról.

6